Đánh giá trên được Bộ Tài nguyên và Môi trường đưa ra trong báo cáo tình hình tài chính và quản lý đất đai, làm cơ sở cho dự thảo chiến lược phát triển ngành quản lý đất đai Việt Nam giai đoạn 2011 - 2020, định hướng đến năm 2030.


Nguồn thu từ đất chủ yếu hình thành từ tiền sử dụng đất, tiền thuê đất, các loại thuế và phí. Nguồn thu từ đất alibaba an phước liên tục tăng, năm sau cao hơn năm trước và trở thành một trong những nguồn lực quan trọng cho phát triển kinh tế - xã hội của đất nước. Trong giai đoạn 1994 - 1997, tổng thu từ đất khoảng 2.000 tỷ đồng mỗi năm; tổng thu năm 1999 đạt 3.641 tỷ đồng. Từ khi Luật Đất đai năm 2003 có hiệu lực thi hành, tỷ lệ các khoản thu từ đất có rất nhiều thay đổi, nguồn thu chính là tiền sử dụng đất, chiếm khoảng 80% tổng các khoản thu từ đất.

Vào thời điểm cuối năm 2011, một số dự án nhà ở xã hội, nhà ở cho người có thu nhập thấp tại đô thị đã hoàn thành và đang triển khai việc lựa chọn người được nhận ưu đãi của Nhà nước về nhà ở. Đây là việc khó khăn nhất, một công việc rất dễ rơi vào cơ chế "xin - cho".

Theo nhận định của GS.TSKH Đặng Hùng Võ thì trong giai đoạn từ cuối năm 2009 đến nay, thị trường BĐS Việt Nam luôn trong tình trạng thiếu vốn, nguồn tín dụng ngân hàng gần như không có cho đầu tư BĐS do Lãi suất tăng lên quá cao. Mặc dù Chính phủ đã áp dụng các chính sách tiền tệ để kiềm chế lạm phát thị trường tài chính, tiền tệ được ổn định, lạm phát được kiềm chế, tuy nhiên các nhà đầu tư BĐS lâm vào tình trạng thiếu vốn, giá BĐS nhà ở giảm mạnh tới mức trung bình khoảng 40%-50% trên phạm vi cả nước.

Thị trường BĐS năm 2009 với đặc trưng thiếu vốn trầm trọng vào thời điểm cuối năm 2009 hoàn toàn phụ thuộc vào sự tác động của các giải pháp của Chính phủ nhằm kiềm chế lạm phát và kích cầu kinh tế. Bước sang năm 2011, vẫn diễn ra tình trạng thiếu vốn và điều này luôn chi phối thị trường BĐS khiến cho thị trường luôn rơi vào tình trạng nóng - lạnh mang tính cục bộ và nhất thời.

Bài toán vốn cho thị trường BĐS là vấn đề trung tâm trong giai đoạn suốt từ cuối năm 2009 cho tới nay. Thiếu vốn vẫn là điểm đặc trưng của thị trường BĐS nước ta, từ đó dẫn tới những rủi ro phát sinh trong quá trình nhà đầu tư tìm kiếm giải pháp vốn cho mình.

Vấn đề này trở thành một thách thức thực sự lớn khi thị trường nước ta phải đối mặt với tình trạng tăng giá hàng hóa tiêu dùng vào cuối năm 2011, đó chính là biểu hiện ban đầu của khả năng tái lạm phát. "Vấn đề vốn cho thị trường BĐS lại trở nên khó khăn hơn khi chính sách giảm cung tiền cho thị trường, tăng Lãi suất tín dụng được áp dụng", ông Võ khẳng định.

Hiện đã có nhiều đề xuất giải pháp nhưng đều chưa thoát khỏi được cơ chế "xin - cho". Trong khi đó, một nguyên tắc cần được doanh nghiệp và nhà quản lý áp dụng để tránh "xin - cho" là các thủ tục phải thật công khai, minh bạch với sự tham gia trực tiếp của cộng đồng những người có nhu cầu mua nhà ở giá rẻ.

Theo Bộ Tài nguyên và Môi trường, qua hơn nửa thế kỷ hình thành và phát triển, đến nay ngành quản lý đất đai đã đạt được nhiều thành tựu đáng kể trong việc giao đất, cho thuê đất, thu hồi đất... góp phần chuyển dịch cơ cấu kinh tế đúng hướng, đảm bảo cơ cấu hợp lý giữa ba khu vực là nông, lâm, ngư nghiệp - công nghiệp và xây dựng - dịch vụ theo từng thời kỳ.

Giao dịch đất ở ngày càng sôi động, đặc biệt ở những nơi có tốc độ phát triển kinh tế nhanh, đưa đất ở thành một nguồn lực tạo vốn mạnh mẽ. Các tổ chức môi giới, định giá, tư vấn pháp lý, tín dụng, sàn giao dịch từng bước được hình thành và hoạt động ngày càng chuyên nghiệp đã hỗ trợ tích cực cho thị trường bất động sản.

Thị trường quyền sử dụng đất trong thị trường bất động sản khi hoạt động đúng chức năng và vận hành hoàn chỉnh sẽ tạo ra nguồn thu hàng chục nghìn tỷ đồng cho ngân sách nhà nước. Tuy nhiên, trong quản lý tài chính đất ở và phát triển thị trường quyền sử dụng đất trong thị trường bất động sản hiện nay vẫn còn nhiều bất cập cần được tháo gỡ.

Đặc biệt, Theo Bộ Tài nguyên và Môi trường, công tác định giá đất chưa đáp ứng được yêu cầu giá quy định sát giá thị trường. Hiện nay, giá đất do Nhà nước quy định vẫn chỉ bằng từ 30% tới 60% giá đất chuyển nhượng thực tế. Cơ quan quản lý vẫn chưa tổ chức được hệ thống theo dõi giá đất trên thị trường để làm cơ sở định giá đất phù hợp. Công tác thẩm định giá đất còn một số hạn chế, đội ngũ cán bộ định giá đất chưa được đào tạo cơ bản, hoạt động còn mang tính kiêm nhiệm, nghiệp dư...

Bên cạnh đó, sự phát triển của thị trường quyền sử dụng đất đôi khi còn mang tính tự phát, bị các yếu tố đầu cơ chi phối, tạo nên những biến động thị trường một cách cực đoan, đặc biệt tại các khu vực đô thị, khu công nghiệp và những nơi mà sự chuyển dịch cơ cấu sử dụng đất đang diễn ra mạnh mẽ. Tại khu vực nông thôn, thị trường quyền sử dụng đất chưa phát huy được hết tiềm năng.

Tổng thu từ đất năm 2005 là 17.584 tỷ đồng, trong đó Tiền sử dụng đất là 14.200 tỷ đồng (chiếm 80,5%). Hiện nay, hàng năm nguồn thu từ giao đất, cho thuê đất chiếm khoảng 7,25% tổng thu ngân sách; năm 2009 thu khoảng 45.405 tỷ đồng, trong đó Tiền sử dụng đất là 36.305 tỷ đồng (chiếm 80,0%). Việc nghiêm cấm mọi hình thức mua bán, chuyển nhượng đất ở được bãi bỏ từ khi ban hành Luật đất ở 1993 đã làm thay đổi căn bản thị trường quyền sử dụng đất, từ hoạt động không hợp pháp chuyển sang hoạt động công khai, hợp pháp.

Nguồn thu từ đất đai chưa tương xứng với tiềm năng quỹ đất. Chính sách thuế và phí trong lĩnh vực quản lý đất đai chưa điều tiết hợp lý nguồn thu từ đất vào ngân sách nhà nước; chưa trở thành công cụ quản lý thị trường, chống đầu cơ về đất đai, khuyến khích sử dụng đất tiết kiệm và có hiệu quả.

Theo đánh giá của Bộ Tài nguyên và Môi trường, hiện nay tham nhũng trong lĩnh vực đất đai vẫn xảy ra ở nhiều nơi, nhiều cấp, nhiều ngành. Đầu cơ đất ở đã trở thành phổ biến với những quy mô khác nhau, gây nên những cơn sốt trên thị trường bất động sản, đẩy giá đất tăng cao một cách bất hợp lý, tăng chi phí đầu tư, giảm năng lực cạnh tranh của các doanh nghiệp tác động xấu đến tình hình kinh tế - xã hội.

Hơn nữa, dù tình trạng tranh chấp, khiếu nại, tố cáo về quản lý và sử dụng đất đai tuy có giảm nhưng lại diễn biến phức tạp. Các vi phạm pháp luật về đất đai, đặc biệt tình trạng tham nhũng trong quản lý đất đai vẫn còn diễn ra ở nhiều địa phương nhưng một số vụ việc chưa được thanh tra, phát hiện và xử lý kịp thời.

Hiện nay, một nguy cơ đang có thể xảy ra như đã xảy ra ở các khu nhà tái định cư trước đây. Các "đầu nậu" thu gom người thuộc diện chính sách, mua tiêu chuẩn nhà của họ mà vẫn gọi là người thuộc diện chính sách phải "bán lúa non", làm thủ tục chính thức và bán lại cho người khác có nhu cầu. Phương thức này đã xuất hiện khá nhiều ở các dự án nhà tái định cư mà các nhà quản lý chưa muốn xem xét đến.